Kuršumlija (Hadži Bali-begova) džamija u Kladnju

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika 2005. godine, proglasila je „Graditeljsku cjelinu – Kuršumlija (Hadži Bali-begova) džamija u Kladnju“, nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

Nacionalni spomenik čini džamija sa Hadži Đurđihanuminom česmom, ogradnim zidom i mezarjem.

Graditeljska cjelina Kuršumlije (Hadži Bali-begove) džamije u Kladnju je smještena na lijevoj obali rijeke Drinjače, blizu Čaršije u gradu Kladnju.

Današnje naselje Kladanj u srednjem vijeku pripada župi Kladno ili Kladanj. Spominje se na granici srednjovjekovnih bosanskih zemalja Kraljeve Bosne i Usore. Osmanlije ga zauzimaju 1463. godine.

Naselje se tokom 15-17. stoljeća naziva Četvrtkovište, prema staroj tradiciji održavanja sedmičnog pazara četvrtkom. Zadnjih nekoliko stoljeća preovladao je naziv Kladanj. Od 15. stoljeća je središte osmanske nahije a od 16.  stoljeća i kadiluka

Grad Kladanj u osmanskom periodu ima 9 džamija i Musalu (džamiju pod otvorenim nebom), što ukazuje na njegov značaj i veličinu.

Kuršumliju džamiju u Kladnju je podigao Hadži Bali-beg, o kojem nemamo detaljnijih  podataka, osim da je za održavanje džamije ostavio dosta velik imetak. Tokom vremena, imetak je propao, tako da je džamija ostala bez sredstava za izdržavanje.

Džamija je sagrađena 1544/1545. godine i predstavlja jedinu potkupolnu džamiju u Kladnju. Zapravo, Kuršumlija (Hadži Bali-begova) džamija u Kladnju je jedina očuvana podkupolna džamija iz najstarijeg osmanskog perioda u cijeloj sjeveroistočnoj Bosni.

Period gradnje Kuršumlije džamije, ali mnogo više oblik kupole – plitka kalota, upućuje na graditeljstvo učenika mimara Hajrudina, odnosno na ranocarigradski stil u arhitekturi. I pored toga što Kuršumlija džamija svojim dimenzijama pripada prostorno manjim i znatno skromnije urađenim džamijama, činjenica da je jedina potkupolna džamija u kraju, kao i to da tragovi oslikavanja enterijera govore o želji graditelja za monumentalnijim izrazom objekta.

Prema konceptu prostorne organizacije, džamija pripada jednoprostornim, potkupolnim džamijama bez sofa, sa kamenom munarom. Objekat džamije predstavlja kubusnu građevinu. Vanjske dimenzije objekta iznose 9,90 x 9,85 m. Visina objekta do tjemena kupole iznosi 10,60 m, a munare, zajedno sa alemom, 25,50 m. Džamija ima zidove od lomljenog kamena u krečnom malteru debljine 110 cm. Lomljeni kamen je slagan u relativno pravilne horizontalne redove. Podnožje zidova kao i uglovi su rađeni većim, pravilnije klesanim komadima kamena. Džamija je iznutra malterisana, dok je izvana ostavljena vidljiva struktura zida.

Unutrašnje zidne površine džamije su malterisane i okrečene, a mihrab, prelomljeni lukovi i kupola bojeni i oslikani. Tragovi slikane dekoracije se danas nalaze samo u dijelovima kupole.

Neposredno uz ulaz u harem džamije je smještena stara česma poznata kao Hadži Đurđihanumina česma. Građena je kao musluk-česma. Sastoji se od musluka na malom podzidu, prekrivenog pločom i velikog kamenog korita na koje se musluk oslanja.

Uz džamiju je i harem u kome se nalazi izvjestan broj nadgrobnih spomenika (nišana). Jedan od njih predstavlja mezar Đozić Hafiz Salih efendije, sina Osman efendije, koji je bio imam ove džamije i umro 1290 (1873) godine.

Kuršumlija (Hadži Bali-begova) džamija u Kladnju je više puta djelimičmo obnavljana, pa i nakon agresije na BiH.

The post Kuršumlija (Hadži Bali-begova) džamija u Kladnju appeared first on Radio Srebrenik.