Spomenici NOB-a, putovanje kroz Bosnu i Hercegovinu – dan treci

3. Dan

Budjenje ujutro oko 7.00 uz pjesmu ruskog hora “Komadant Sava”. Ispijanje kafe uz smjeh I planiranje danasnjeg putovanja.

Prvi cilj Gravice koji su udaljene 2-3 kilometra od Bihaća. Prekrasan pejzaz I vrijedi ga posjetiti. Ima ostecenja od gelera od proslog rata I raznih grafita ali kao cijelina izgleda prelijepo.

           Spomen-park žrtava fašističkog terora Garavice, opština Bihać, proglašen je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Forma spomenika, kao cjeline je očuvana. Garavice su mjesto masovnog pogubljenja, masovna grobnica i spomen-područje u neposrednoj blizini grada Bihaća. Početkom Drugog svjetskog rata 1941. godine u Garavicama je izvršen masovni pokolj civilnog stanovništva od strane ustaša  u kojem je ubijeno oko 12000 ljudi, među kojima veliki broj djece.

Poslije Gravice idemo u spomen muzej prvog zasjedanja AVNOJ-a koji na zalost nije radio.Usput se fotografisemo jos kod nekih spomenika koji su u centru Bihaca.

Nastavljamo put ka Bosanskoj Krupi gdje se odvajamo za Sanski Most.Gdje smo nakon 40 km voznje se odvojili prema putu za B.Petrovac I Koracnicu gdje se nalazi jedan prelijep spomenik zvani “Koracnica”.Nalazi se na 12 km udaljen od magistrale B.Krupa-S.Most.

Spomenik “Koracnica” na Grmecu koji se nalazi u sumi u prelijepom ambijentu.Spomenik je dobro ocuvan ako uzmemo prilike gdje se nalazi I u kakvom okruzenju.Vrijedi ga posjetit I pogledat tu ljepotu.U blizini se nalazi I hotel koji je spaljen u proslom ratu.

        Memorijalna zona Korčanica na Grmeču je spomen područje sa spomenikom Revolucija vezano za Narodnooslobodilačku borbu ovog kraja. Područje se nalazi na 32 km od Sanskog Mosta, na sjevernim padinama planine gdje se tokom 1942. i 1943., u vrijeme Bihaćke republike nalazila najveća partizanska bolnica. Brojala je 19 objekata. Od 1990-ih područje je zapušteno i stradalo u ratnim operacijama.

Poslije obilazka Grmeca put nas void do S.Mosta.U voznji nam se javljaju drugovi iz Banja luke I jedan drug iz Vojvodine koji se trenutno nalazi u Banja Luci sa zeljom da se nadjemo oko 15.00 na Mrakovici Kozara sto sa radoscu prihvatamo.Posto je vrijeme brzo nestajalo u Sanskom Mostu pravimo kratku pauzu I odlazimo na spomenik Susnjare.

Spomenik podignut je na mjestu gdje su 1941. god. sahranjene prve žrtve fašističkog terora u Sanskom Mostu. Za vrijeme rata u Bosni i Hercegovini, na Memorijalnom kompleksu izvršene su mnoge izmjene.

            Memorijalni kompleks Šušnjar sastoji se od ulaznog dijela, spomen-parka sa humkama i stazama i uzdignutog centralnog prostora sa obeliskom. Cijeli prostor je ograđen i na rubnim krajevima kompleksa je posađeno drveće.

Kod ulaza je i betonski kubus dimenzija 1,50 x 1,50 m, obložen pločama od crnog granita debljine 4 cm, na kome su se sa gornje strane nalazili podaci o spomen-obilježlju kao i podaci o antifašističkoj borbi stanovništva općine Sanski Most.

Spomen-park se sastoji od humki – grobnica u vidu zatravnjenih brežuljaka visine oko 1,5 m i staza sa obostrano poredanim betonskim pločama na kojima su postavljene aluminijske pločice sa imenima žrtava i poginulih boraca NOR-a.

Centralni elemenat spomen-kompleksa predstavlja obelisk čija je nosiva kontrukcija izrađena od čeličnih nosača, dok je obloga urađena od tankih aluminijskih ploča. Visina obeliska je 15 m, nepravilnih oblika, i simbolizira život kao i stradanje naroda ovih prostora.

Nastavljamo put prema Prijedoru jos dva cilja do kraja imamo.Spomenik narodmom heroju Dr.Mladenu koji se nalazi u centru Prijedora I spomenik na Mrakovici kao slag na tortu.

            Mladen S. Stojanović (Prijedor, 7. aprila 1896. – Jošavka, 2. aprila 1942.). Po zanimanju je bio liječnik. Kao član KPJ bio je aktivan i prije početka Drugog svjetskog rata[1]. U NOB je stupio 1941., a poginuo je 1942. godine u selu Jošavka. Za narodnog heroja Jugoslavije proglašen je 7. augusta 1942. godine.

I krecemo ka Mrakovici koji je nam posljedni spomenik na ovom putovanju.Ulaz u nacionalni park prirode Kozara se naplacuje 2 KM I nakon krivudave ceste od Kozarca prema Mrakovici napokon stizemo na odrediste.Prelijep ambijent. Jako uredno I cisto. Spomenik u extra dobrom stanju.Muzej radi I ulaz je 1 KM. U muzeju su jako dobro rasporedjeni I ocuvani svi dokumenti,slike,orudja iz NOB-e naroda Kozare I okoline. Obilazimo spomenik dok cekamo drugove iz B.Luke I Vojvodine. Napokon I oni dolaze upoznajemo se i razgovaramo o nasem putovanju I razmjenjujemo iskustva sa putovanja jer su I oni ljubitelji istih putovanja.

         Nakon drugog svjetskog rata, prostor Kozare je proglašen za Nacionalni park i pretvoren u jedinstven memorijalni kompleks.

         Spomenik je djelo vajara Dušana Džamonje. Izgradnja je trajala u periodu 1971-1972. godine, uz angažman 3.000 društvenih aktivista. Radove je izvodilo zagrebačko preduzeće “Tehnika”, koje je izgradilo i spomenik žrtvama fašističkog terora u Jasenovcu. U izgradnju spomenika na Mrakovici utrošeno je hiljadu tona cementa, četiri hiljade kubnih metara agregata, 200 kubnih metara oplate i 200 tona gvožđa.

        Spomenik je podignut dobrovoljnim prilozima 400.000 građana i 1.350 pravnih lica, te jednog broja ljudi iz dijaspore. Svečanosti otvaranja, organizovanoj 10. septembra 1972. godine, prisustvovao je Josip Broz Tito. Pored spomenika je Memorijalni zid na kome su uklesana imena 9.921 jugoslovenskih partizana sa ovih prostora. Obnovljena je stalna muzejska postavka o Narodnooslobodilačkoj borbi. Među eksponatima je razno njemačko naoružanje, mitraljezi, šljemovi, fotografije i zapisi o dešavanjima u ratu.

Nakon ugodnog druzenja sa drugovima i drugaricom nastavljamo put ka Srebreniku koji je udaljen oko 170 km.

Sa dolazkom u Srebrenik nas put se zavrsava nakon predjenih 1178 kilometara I prelijepa tri dana .Puni dojmova,ponosni na sebe sto smo obisli,vidjeli I fotografisali.Ostalo je jos puno spomenika koje treba obici I dozivjeti njihovu pricu a za to vec pravimo nove planove.

U nezaboravnom putovanju ucestvovali:

Hare Bajrektarevic, Salim Buljubasic, Haris Cizmic i Almir Ibrisimovic

Juni 2020 godine.

I za kraj jedna iz grada Karl Marksa.

Smrt fasizmu-Sloboda narodu